ORGANY W PARAFII P.W. WNIEBOWZIĘCIA NMP
W OPOLU – GOSŁAWICACH
Parafia Wniebowzięcia NMP w Opolu – Gosławicach powstała w 1933 r. w wyniku podziału parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Opolu. Obejmowała ona terytorium Gosławic, Kolonii Gosławickiej i obecnego ZWM.
Kościół zbudowano w 1933 r. staraniem Księdza Prałata Józefa Kubisa, proboszcza parafii św. Krzyża. Konsekracja miała miejsce 8.11.1933 r. przez Kardynała A. Bertrama. Ołtarz główny pochodzi z kościoła pod wezwaniem św. Sebastiana w Opolu.
Wraz z rozrostem parafii podjęto decyzję o jej podzieleniu i tak powstały nowe jednostki administracyjne: parafia pw. św. Jacka w Kolonii Gosławickiej i pw. Przemienienia Pańskiego w Opolu ZWM.
Organy w kościele parafialnym zostały zbudowane w roku 1933 przez firmę Rieger – Kloss z Krnova Opus 2611. Historia zakładu ma swoją genezę od 1873 roku. Początkowo figurowała ona pod nazwą „Bracia Rieger" i weszła na rynek międzynarodowy. Założycielem firmy był Franz Rieger, który znany był na całym Śląsku, jako budowniczy organów wyjątkowej jakości. Razem ze swoim bratem Ottonem założyli w roku 1873 warsztat i w tym samym roku zbudowali pierwsze organy nazwane OPUS 1, z myślą o zaprezentowaniu ich na Wystawie Światowej w Wiedniu. Jak się okazało instrument wywołał duże zainteresowanie. Podobna sytuacja miała miejsce na wystawie światowej w Paryżu. Dzięki temu bracia mogli uruchomić w Krnovie (Republika Czeska) fabrykę organów.
Znaczenie firmy rosło dzięki zainteresowaniu najwyższych władz kościelnych i wybitnych osobistości, jak np. cesarza Franciszka Józefa I, który odznaczył Riegera swoim krzyżem rycerskim, a papież Leon XIII nadał Riegerowi tytuł „Rycerz Orderu Św. Grobu".
Opinie o firmie Rieger były znakomite, co spowodowało jej duży rozwój. Dzięki temu zasięg produkcji organów objął nie tylko całą Europę, ale i świat. Rieger buduje instrumenty w takich krajach jak: Polska, Rumunia, Jugosławia, Niemcy, Węgry, Dania, Norwegia, Finlandia, Anglia, Francja, Portugalia, Płd. Afryka, Brazylia, Argentyna, Urugwaj, Peru, Meksyk, Palestyna, Syria, Nowa Zelandia, Nowa Gwinea, Szwecja, Islandia, Finlandia, Włochy, Rosja, Kanada. Rieger również buduje instrument w letniej siedzibie papieskiej w Castel Gandolfo .
W ostatnich latach organy Rieger – Kloss pojawiały się zarówno w małych kościołach, domach modlitwy i katedrach, jak i w szkołach, konserwatoriach, teatrach i dużych salach koncertowych. Z tego okresu pochodzi wiele instrumentów o charakterze reprezentacyjnym .
Organy Riegera, zarówno te z dalekiej przeszłości jak i te istniejące od niedawna, nie stoją dziś najwyżej w hierarchii europejskiego budownictwa organowego. Najwięcej zastrzeżeń wywołuje preferowane przez firmę rozumienie takich pojęć, jak „produkcja", „taśmowość", „wąska specjalizacja rzemieślników zatrudnionych przy konstrukcji organów", „seryjność dyspozycji i rozwiązań technicznych", „fabryka organów". Należy jednak dostrzec również niezaprzeczalne cechy pozytywne, dotyczące głównie organów dla celów liturgicznych, stanowiących o sukcesach, popularności i olbrzymiej ekspansji terytorialnej firmy Rieger.
Do dnia dzisiejszego firma wybudowała 3578 instrumentów . Przetrwała ona do roku 2010.
Opisywane w niniejszej pracy organy umieszczone są na drugim chórze muzycznym, naprzeciw głównego ołtarza. Szafa organowa wbudowana jest w centralną część balustrady chóru. Front szafy organowej ma formę otwartą (nie posiada obramowań architektonicznych).
Jednosekcyjny prospekt o wymiarach: wysokość 441 cm, szerokość 520 cm, głębokość 250 cm, ustawiony jest na cokole, zdobionym płycinami, z szerokim, stopniowanym gzymsem. Prospekt składa się z trzech pól piszczałkowych – środkowe pole płaskie, boczne wysunięte kątowo do przodu – spiętych ozdobną ramą.
Kontuar wolnostojący ustawiony jest bokiem do ołtarza głównego (grający zwrócony jest lewym bokiem do ołtarza). Pierwotnie kontuar był umieszczony na dolnym chórze, co nie było trafnym rozwiązaniem - grający nie słyszał dobrze instrumentu. Całość pokryta jest farbą olejną w odcieniach beżu oraz jasnego brązu.
Instrument o trakturze pneumatycznej posiada wiatrownice podłużną na mieszkach stojących typu Taschenlade, jeden miech pływakowy o wymiarach: 165 x 265, dźwignię do kalikowania oraz dmuchawę elektryczną.
Przypuszczalnie pierwszy remont organów miał miejsce w 1994 roku. W kronice parafialnej czytamy: 4.07.1994 r. z firmą Piotra Ogorzeja z Olesna podpisaliśmy umowę o dzieło, podpisaną przez kurię. Przeniesiono kontuar z 1 chóru na drugi, wyniesiono mieszki i nastrojono. Zobowiązano się zakończyć prace 13.10.1994 r. Zamontowano również nowy silnik sprowadzany z Niemiec. Prawdopodobnie usunięto również super w II manuale.
Kolejny remont instrumentu miał miejsce w lipcu 2001 roku. Potrzeba przeglądu organów i okazuje się, że będzie kapitalny remont - Firma Kamerton z Olszynki. Organy będą wyłączone na kilka miesięcy. Po kilku miesiącach okazuje się, że remont będzie o wiele poważniejszy niż było to planowane, ponieważ wychodzą coraz to nowe ubytki. Podjęto wtedy decyzję o zabezpieczeniu antykornikowym, wymieniono wszystkie mieszki, dodano kilka głosów, uzupełniono także super w II manuale (nowe ławeczki i piszczałki).
Jak podaje kronika parafialna organy zaczęły grać już w listopadzie, jednak dostrajanie trwa do 2002 roku.
Następny przegląd organów odbył się w październiku 2010 roku. Poproszono o to, tak jak wcześniej firmę Kamerton. Podczas tego przeglądu nastrojono instrument, wymieniono kilka mieszków, zakupiono nową, elektryczną ławę dla organistów i profesjonalnie obudowano dmuchawę.
Dyspozycja instrumentu jest zasadniczo romantyczna z dużą ilością głosów ośmiostopowych (przede wszystkim na drugim manuale) oraz miękką intonacją głosów na manuale pierwszym (w szczególności mikstury z szeroką menzurą oraz pryncypału ośmiostopowego). Można pokusić się jednak o stwierdzenie, że organy Riegera nie są instrumentem romantycznym (poprzez łagodną intonacją poszczególnych głosów) a instrumentem uniwersalnym. Rieger większość swoich instrumentów wyposaża w super, który nadaje organom szklistego blasku i pozwala wykonywać również taki repertuar, który tego rodzaju kolorystyki potrzebuje. Obok superu zazwyczaj jest kilka głosów jaśniej i ostrzej zintonowanych. W przypadku organów w Gosławicach są to głosy pierwszego manuału – Octav 4' oraz Sifflöte 2'.
Decyzja ks. Proboszcza Prałata Huberta Janowskiego o podjęciu remontu organów w naszej Parafii uratowała ten instrument od dalszych, nieuniknionych zniszczeń. Organy swym pięknym bogactwem brzmienia wzbogacają nie tylko codzienną liturgię i nabożeństwa odprawiane w kościele, towarzysząc wiernym podczas śpiewu, ale także używane są podczas organizowanych koncertów. W lutym 2011 roku zorganizowane zostały Nieszpory z muzyką organową, natomiast w kwietniu Gorzkie Żale z muzyką organową i śpiewami pasyjnymi w wykonaniu studentów I roku kierunku Muzykologii Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego i uczniów Studium Muzyki Kościelnej w Opolu pod kierunkiem Pani mgr Gabrieli Czurlok.